fot. Bartek Warzecha
Spektakl jest koprodukowany z Teatrem Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu (TDW).
Premiera w Wałbrzychu: 21 września 2018
Premiera w Sosnowcu: 5 października 2018
Termin DUCHOLOGIA pochodzi od francuskiego słowa hantologie. Pojęcie po raz pierwszy zastosował francuski filozof Jacques Derrida. Według niego teraźniejszość istnieje tylko w odniesieniu do przeszłości, a ludzkość po końcu historii powróci do estetyk, form i mediów obecnie postrzeganych jako przestarzałe. Na świecie „duchologia” funkcjonuje od dawna, sprawdza się w badaniu retromanii, powrotu do starych mediów – aparatów fotograficznych, adapterów, estetyki komputerowej z epoki Atari czy Game Boyów. Jednak w Polsce „duchologia” na dobre związała się z nazwiskiem Olgi Drendy – autorki strony internetowej zbierającej ciekawostki z przełomu transformacyjnego. Zwieńczeniem kariery pojęcia była książka Drendy DUCHOLOGIA POLSKA opisująca przedmioty, wnętrza, widoki i fonosferę późnego PRL-u i wczesnego dzikiego kapitalizmu w Polsce.
Z tej książki pożyczyliśmy tytuł i czas.
W teatralnej DUCHOLOGII POLSKIEJ szukamy bohaterów transformacji. Pierwszych celebrytów, obiektów aspiracji i marzeń. Kaszpirowski, Alexis Colby czy Człowiek z czarną teczką nawiązujący do Stana Tymińskiego – to oni symbolizują kapitalistyczny postpeerelowski haj. W naszym przedstawieniu bohaterowie zerwani ze smyczy realnego socjalizmu, skoczą w świat magii i zjawisk paranormalnych. Uzdrowiciele, duchy, starzy bogowie zjawią się ramię w ramię z górnikami, biznesmenami, gwiazdami oper mydlanych. Będziemy bawić się telewizyjnymi i teatralnymi formami oraz narracjami, które mają powołać nowy, wspanialszy świat.
Nowy świat potrzebuje jednak pierwszego rytuału i mitu. Czy bohaterowie podołają temu wyzwaniu? Ambicje mają ogromne. Przecież wszystko nagle stało się możliwe. Można być, kim się chce, jechać, gdzie oczy poniosą. Można wreszcie mówić, co się żywnie podoba. Z dnia na dzień w telewizji przybywa kanałów, otwierają się gazety opowiadające niesłychane historie, czasem upragniony Zachód wlewa się w nową codzienność w fantastycznym kształcie. Polska staje się miejscem cudów, kolory nabierają intensywności, łączą się w jaskrawe patchworki – podobnie jak idee, teorie, hipotezy. Toniemy w informacjach, do których dotąd nie mieliśmy dostępu. Zaciera się granica między nauką a fantastyką. Wszystko jest jednocześnie. To świat naszych bohaterów.
Jednak spod jarmarcznej pstrokacizny przebija też mrok każdego początku. Na początku była przecież ciemność. Strach i zwątpienie. Zerwanie ze starym porządkiem to szansa dla małych egoizmów, a wolność niepostrzeżenie skończyć się może megalomanią i przemocą. Wtedy nowy świat może przekształcić się w koszmar. Czy nie doświadczamy tego we współczesnej Polsce?
I czy transformacja kiedykolwiek się skończyła? A może to słowo-zaklęcie, jak „adin, dwa, tri” telewizyjnego uzdrowiciela Kaszpirowskiego? Znajdujemy się w trakcie sylwestrowej nocy kończącej lata 90. Zegar wybija północ. I co dalej? Za co wzniesiemy toast?
Trzeba bardzo uważać, bo najwięcej płaczu przynoszą zazwyczaj spełnione życzenia.
Spektakl brał udział w 25. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej.
Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej ma na celu nagradzanie najciekawszych poszukiwań repertuarowych w polskim teatrze, wspomaganie rodzimej dramaturgii w jej scenicznych realizacjach oraz popularyzację polskiego dramatu współczesnego. Konkurs organizowany jest przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
W I etapie Konkursu spektakle ocenia Komisja Artystyczna w składzie: Dominik Gac, Andrzej Lis, Henryk Mazurkiewicz, Piotr Morawski, Jacek Sieradzki, Sandra Szwarc i Zuzanna Berendt.
Twórcy
Jakub Skrzywanek – reżyseria
Reżyser, autor instalacji performatywnych. Student Wydziału Reżyserii Dramatu w Akademii Sztuk Teatralnych (dawnej PWST) w Krakowie, absolwent Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. W 2013 r. w ramach stypendium studiował na Uniwersytecie Karola w Pradze. W styczniu 2016 r. oficjalnie zadebiutował spektaklem „Cynkowi chłopcy” zrealizowanym w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, za który otrzymał Grand Prix za najlepszy debiut na festiwalu Pierwszy Kontakt w Toruniu oraz I nagrodę na VII Koszalińskich Konfrontacjach Młodych „m-Teatr” 2016. Na tym festiwalu spektakl zdobył także m.in. nagrodę publiczności i nagrodę za najlepszą kreację aktorską. Był też pokazywany podczas Olimpiady Teatralnej we Wrocławiu. W 2017 r. wyreżyserował „Kilka sposobów na to jak schudnąć i zostać szczęśliwym. Czyli jak kapitalizm nas tuczy i nie pozwala dojeść” – premiera podczas festiwalu Przeglądu Piosenki Aktorskiej w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu. Jest też reżyserem jednej z części spektaklu „Opole/04” w Teatrze Dramatycznym im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Jako laureat konkursu im. Jana Dormana organizowanego przez Instytut Teatralny wyreżyserował spektakl dla młodzieży „Kiedy mój tata zmienił się w krzak”, który miał premierę premierę w 2017 r. w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, spektakl obecnie grany na scenie wałbrzyskiego teatru, był też pokazywany w ramach projektu „Atlas of Transitions” w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Jest wraz z Justyną Sobczyk współreżyserem „Superspektaklu” przygotowanego w ramach koprodukcji Teatru Powszechnego w Warszawie i Teatru 21 (premiera w 2017 r.). W 2018 r. wyreżyserował „Kordiana” w Teatrze Polskim w Poznaniu, w którym m.in. w rolę Kordianki wcieliła się Alex Freiheit (performerka znana z duetu Siksa). Był też autorem dramaturgii w spektaklu „Kobieta zagrożona niskimi świadczeniami emerytalnymi” wyprodukowanym przez Teatr Współczesny w Szczecinie. Jest laureatem stypendium artystycznego małopolskiej fundacji Sapere Auso. Był asystentem m.in. Olivera Frljića i Pawła Miśkiewicza. Przygotowywał liczne performensy i czytania prezentowane m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Malta w Poznaniu, Festiwalu Genius Loci w Krakowie, IX konkursie na dramat „Metafory Rzeczywistości” czy w ramach XI Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.
Paweł Soszyński – tekst i dramaturgia
Ukończył studia w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2009 r. związany z magazynem kulturalnym „Dwutygodnik”, wydawanym przez Narodowy Instytut Audiowizualny – jako redaktor działu teatralnego, a potem także zastępca redaktorki naczelnej. Publikował też w „Dialogu”, „Lampie”, „Kontekstach” i „Machinie”. „Duchologia polska” jest jego debiutem dramatopisarskim i dramaturgicznym.
Anna Maria Karczmarska – scenografia i kostiumy
Artystka wizualna, performerka, scenografka i kostiumografka. Ukończyła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jest laureatką nagród: Samsung Art Master, CSW (2006) oraz festiwalu Boska Komedia w Krakowie za najlepszą scenografię i kostiumy do spektakli „Odyseja” (2010) oraz „Hymn do miłości” (2017). Jej prace śledzą performatykę „wyglądu” pod kątem społecznym, historycznym i kulturowym. Od kilku lat tworzy krótkie filmy na taśmie 16 mm, które pokazywała m.in. w Goldex Poldex w Krakowie, Museum Moderner Kunst w Passau, Muzeum Narodowym w Krakowie, a także w New Museum w Nowym Jorku. Od 2005 r. związana z teatrem. Współpracowała m. in. z reżyserami: Michałem Borczuchem (m.in. „Lulu”, „Portret Doriana Graya” i „Metafizyka dwugłowego cielęcia”), Krzysztofem Garbaczewskim (m.in. „Opętani”, „Odyseja”), Cezarym Tomaszewskim (m.in. „Wesele Figara” , „Orfeusz i Eurydyka”), Radosławem Rychcikiem (m.in. „Dwunastu gniewnych ludzi” , „Dziady” i „Kartoteka”) i Bartoszem Frąckowiakiem (m.in.”W pustyni i w puszczy” i „Workplace”). Jej prace wystawiane były m.in. w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Künstlerhaus w Dortmundzie, Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie oraz w Mica Moca w Berlinie.
Mikołaj Małek – scenografia i kostiumy
Malarz, rysownik, twórca instalacji, czasami scenograf. Malarstwo studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie w 2009 r. uzyskał dyplom w pracowni prof. Leszka Misiaka. Pracę doktorską na macierzystej uczelni, w pracowni dr hab. Grzegorza Sztwiertni obronił w 2017 r. W 2017 r. nominowany do nagrody Spojrzenia Deutche Banku i Zachęty. Jego prace powstają na marginesach malarstwa i rzeźby, do ich tworzenia często wykorzystuje materiały znalezione czy raczej wyszukane. Można powiedzieć, że autorska metoda twórcza zakłada kumulację pozostałości po rozpadzie mikrokosmosów albo zaniku pamięci. Właśnie dlatego Małek wykorzystuje celowo niedoskonałe formy, nie unika błędów, nie ucieka od prowizorycznych rozwiązań. Pojedyncze dzieła układają się w konstelacje, a jego instalacje składają się z rysunków i obiektów. Ważniejsze wystawy indywidualne: „Night Shift”, Elementarz dla Mieszkańców Miast, Kraków, (2018); „No more tears”, F.A.I.T, Kraków (2018); „Prace”, CSW Kronika (2015); „Sprawdzian”, Bunkier Sztuki, Kraków (2013); „Refren”, Galeria Otwarta Pracownia, Kraków (2009); „Innuendo”, art agenda NOVA, Kraków (2008).
Kamil Tuszyński – muzyka
Kompozytor, producent i wykonawca muzyki teatralnej i filmowej, autor słuchowisk, DJ, multiinstrumentalista, lider zespołu Zdrowie, adept Szkoły Muzyki Nowoczesnej we Wrocławiu. Od sześciu lat związany z krakowską sceną klubową i koncertową. Od 2015 r. zajmuje się tworzeniem muzyki teatralnej i filmowej. Realizował spektakle w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Wałbrzychu, Olsztynie, Rzeszowie, Opolu, Szczecinie, Bydgoszczy, Bielsku-Białej i w Gdańsku. Stale współpracuje z kolektywem T_p związanym z wydziałem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, tworząc audiowizualne instalacje interaktywne i mappingi. W tym roku otrzymał zaproszenie do wystąpienia na Patchlab Festival.
Oskar Malinowski – choreografia
Aktor, tancerz, performer i choreograf. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, Wydziału Teatru Tańca w Bytomiu. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za osiągnięcia artystyczne. Jako aktor/tancerz/performer uczestniczył m.in. w produkcjach takich jak: „Leni Riefenstahl. Epizody niepamięci”, reż. Ewelina Marciniak w Teatrze Śląskim w Katowicach (2016); „we are not superheroes”, reż. Kamil Wawrzuta/Ruchomy Kolektyw w Teatrze Ochoty w Warszawie (2016); „Wymarsz” Zuza Golińska/Iza Szostak w TeatrGaleria STUDIO w Warszawie (2017); „SIWA” Aleksandr Prowaliński/Oskar Malnowski w Galerii Officyna Art&Design w Warszawie (2017). Artysta realizuje autorskie projekty: „coś/ktoś” (2013); „KINGWAY” (2015) oraz współtworzy duet GORCZYCA/MALINOWSKI: „#DBRMPP” (2016) i „Para nr 1″ (2018). Aktualnie współpracuje z Komuna//Warszawa („Cezary idzie na wojnę”, reż. Cezary Tomaszewski, 2017); Teatrem Ochoty w Warszawie („Zatoka suma” reż. Agata Dyczko 2017); Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie („Wyzwolenie”, reż. Radosław Rychcik, 2017) oraz Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski („Arcytrudno dojechać na Bródno”, reż. Cezary Tomaszewski, 2018).
Piotr Nykowski – reżyseria światła
Fotograf teatralny i realizator oświetlenia scenicznego. Przez ostatnie lata związany z Teatrem Współczesnym oraz Teatrem Lalek Pleciuga w Szczecinie, ostatnio również z Teatrem Dramatycznym im. J. Kochanowskiego w Opolu. Oficjalny fotograf Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt. Zwycięzca trzeciej edycji Konkursu Fotografii Teatralnej oraz kilku mniejszych konkursów, autor świateł do spektakli teatralnych offowych oraz licznych wydarzeń artystycznych. Skleja papierowe modele.
