fot. Paweł Wojciechowski
Wspomnienia i wyobrażenia powstają w tym samym miejscu mózgu. To, co pamiętamy jest więc niekoniecznie i nie tyle wiernym zapisem przeszłości, co jej wyobrażeniem. A to, jak wyobrażamy sobie naszą przeszłość kształtuje nam przyszłość. Wyobraźmy więc sobie, że wyrastamy z kultury, której pamięć osadzona jest gdzie indziej – głęboko w pełnej różnych bogów i bogiń słowiańszczyźnie. Czy taka kultura byłaby bardziej otwarta, niż ta znana nam z naszej rzeczywistości? Czy byłoby w niej więcej miejsca na czułość a mniej na wstyd? Czy byłaby ona mniej wykluczająca? Сzy bardziej słyszalne byłyby w niej kobiece głosy? Czy w takiej kulturze ból byłby narzędziem oczyszczenia a nie zemsty? Czy jeśli taka kultura nie zachowała się w żadnych archiwach, to czy przypadkiem nie przetrwała w nas? „Kreszany” to dokument ruchu i pieśni o przerywaniu cyklu niepamiętania. To zbudowana na podstawie prawdziwych i wyobrażonych wierzeń słowiańskich baśń-rytuał, w której wszystko ma swoje – inne niż znamy – miejsce.
КРЕШАНИ
Ольга Мацюпа, Олена Апчел, Войтек Зралек-Коссаковський
Спогади та образи постають у тому самому місці свідомості. Тому те, що ми пам’ятаємо, не обов’язково є достовірним записом нашого минулого, а те як ми уявляємо собі минуле- формує наше майбутнє. Тож уявімо собі, що ми проростаємо з культури, пам’ять про яку осіла деінде – глибоко в слов’янському народі, сповненому різних богів та богинь. Чи була б така культура більш відкритою, ніж та, яку знаємо ми з нашої реальності? Чи було б в ній більше місця для чуттєвості та менше для сорому? Чи була б вона менш винятковою? Чи були б більш чутні в ній дівочі голоси? Чи був би у такій культурі біль інструментом очищення, а не помсти? Якщо така культура не збереглася в жодному архіві то чи не вижила вона всередині нас? «Крешани» – це свідчення руху та пісні про розрив циклу забуття,що ґрунтується на правдивих та вигаданих віруваннях слов’янських казок-ритуалів, в котрих все має своє, інше ніж ми знаємо, місце.
———
Spektakl „Kreszany” powstał w koprodukcji z Teatrem Łaźnia Nowa w Krakowie w ramach Festiwalu Boska Komedia 2021, który jest finansowany ze środków Gminy Miejskiej Kraków oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Spektakl brał udział w 28. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej.
Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej ma na celu nagradzanie najciekawszych poszukiwań repertuarowych w polskim teatrze, wspomaganie rodzimej dramaturgii w jej scenicznych realizacjach oraz popularyzację polskiego dramatu współczesnego. Konkurs organizowany jest przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
Twórcy
Olena Apczel
Reżyserka teatralna, performerka, scenarzystka, kuratorka projektów artystycznych. Ukończyła Wydział Sztuki Teatralnej, Filmowej oraz Telewizyjnej Państwowej Akademii Kultury w Charkowie na kierunku Reżyseria Estrady (licencjat), Sztuka Teatralna (magisterium), na tej samej uczelni uzyskała tytuł Doktora Historii Sztuki, tam też w latach 2010-2015 wykładała. Reżyserowała i realizowała liczne spektakle teatralne m.in. Przewoźnik Anny Jablońskiej (VI Festiwal Teatrów Niepublicznych Kurbalesija w Charkowie, 2008, Nagroda Krytyki Artystycznej), Mój pierwszy mężczyzna Jeleny Isajewej (VII Festiwal Teatrów Niepublicznych Kurbalesija w Charkowie 2009, Najlepsza Reżyseria). Autorka performansu Opositorium. Ścieżki/Skrzyżowania będącego efektem badania stref tolerancji dialogu międzywyznaniowego we współczesnym społeczeństwie (Charków 2016). Współtwórczyni spektakli (jako współreżyserka i aktorka) Tlen Iwana Wyrypajewa, Samotny zachód Martina Mcdonagha, Titij Nienaganny Maksima Kuroczkina w Teatrze Kotielok w Charkowie. W 2016 razem z reżyserem Artemem Wusikiem założyła niezależny autorski Bardzo Znany Teatr, gdzie zrealizowali wspólnie sztuki Młotek w gębie Daniła Charmsa i Rodzinne własnego autorstwa. Współautorka performansów: Open Eyes, Ludzie. 46, Obecność, 365, Ważne On/Off, Termin przydatności do 28.04.2017, Do połowy puste/do połowy pełne, Performans № Ja zrealizowanych w założonej i prowadzonej przez nią Szkole Sztuki Aktorskiej Tiesto w Charkowie. W 2016 r. pracowała jako konsultantka spektaklu Labirynty: Bóg-Honor-Emigracja Mikity Valadzko (reż. Zmicer Chartkou) w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie. Od 2017 do 2019 dyrektorka artystyczna Lwowskiego Akademickiego Teatru Dramatycznego im. Łesi Ukrainki, w którym wyreżyserowała Opowieść wigilijną Karola Dickensa oraz postdokumentalny spektakl Horyzont 200, gdzie oprócz reżyserii była współautorką tekstu i scenografii. Reżyserka oraz współautorka tekstu spektaklu Rodzina patologa Ludmiły Teatr Złota Brama (Kijów 2020).
Olga Maciupa
Autorka sztuk teatralnych i dramaturżka, teatrolożka, doktor nauk humanistycznych. Absolwentka Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Stypendystka programu Gaude Polonia. Od 2009 do 2011 pracowała jako dyrektorka Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Drabyna we Lwowie. Sztuki Olgi Maciupy niejednorazowo zwyciężały w ukraińskich konkursach dramaturgicznych: Tydzień sztuki aktualnej w Kijowie, Drama.UA we Lwowie oraz konkursie Instytutu Ukraińskiego Transmission.ua: drama on the move (Niemcy i Wielka Brytania). W 2017 roku dramat Ballada ekologiczna zwyciężył na niemieckim konkursie poświęconym dramaturgii współczesnej Heidelberger Stückemarkt. Sztuki autorki są wystawione w teatrach Lwowa, Chusta oraz Siewierodoniecka. W Polsce jako dramaturżka współpracowała przy spektaklach Lwów nie oddamy oraz Granica w reżyserii Katarzyny Szyngiery w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie.
Wojtek Zrałek-Kossakowski
Artysta pogranicza teatru i muzyki. Dramaturg, autor scenariuszy, reżyser i twórca muzyki pracujący w Polsce (m. in. w warszawskim Teatrze Studio, gdańskim Teatrze Wybrzeże, poznańskim Teatrze Nowym) i w Niemczech (Maxim Gorki Theater w Berlinie). Laureat licznych nagród, m. in.: Nagrody Teatralnej Marszałka Województwa Pomorskiego, Nagrody dla Indywidualności Artystycznej i Nagrody Dziennikarzy Festiwalu Kontrapunkt, Nagrody za oryginalny polski tekst dramatyczny lub adaptację na Festiwalu Polskiego Radia i Telewizji Dwa Teatry (ze Zbigniewem Brzozą) czy nagrody za adaptację Przedwiośnia w II edycji konkursu Klasyka Żywa (z Natalią Korczakowską). Dwukrotny finalista Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Autor cieszących się dużym uznaniem słuchowisk realizowanych m. in. z Marcinem Lenarczykiem (djLenar), Martą Malikowską i Marcinem Maseckim. Animator kultury i kurator, tworzył program muzyczny 7. Berlin Biennale, festiwalu Łódź 4 Kultur, warszawskiego Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat, kurator i twórca festiwalu słuchowisk Do usłyszenia na Placu Defilad i serii słuchowisk Klasyka do usłyszenia. Okazjonalnie DJ i producent muzyczny. W roku 2013 zastępca dyrektora festiwalu Łódź 4 Kultur (za dyrekcji Zbigniewa Brzozy), w latach 2016-2017 dramaturg warszawskiego Teatru Studio. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2018 oraz austriackiego Bundeskanzleramt i KulturKontakt Austria w roku 2019.
Natalia Mleczak
Scenografka, kostiumografka, wykładowczyni i dyrektor kreatywna. Absolwentka intermediów na poznańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Autorka kreacji scenograficznych i kostiumowych do teledysków w Polsce i zagranicą (m. in. Brodka, Kasia Nosowska, Myslovitz, Kazy Lambist, Lomboy) spektakli teatralnych w Polsce i zagranicą (m. in. Geniusz w Golfie, Teatr Stary w Krakowie, Niewidzialny Chłopiec, Teatr Współczesny we Wrocławiu, Murzyni, Teatr Polski w Bydgoszczy, Mefisto, Teatr Powszechny w Warszawie, Stańczyk Musical, Teatr Rozrywki, Historia Przemocy, Teatr Fredry w Gnieźnie, Jungfrau NTM Mannheim), filmów (m. in. Jak głęboki jest ocean, The life of death, The Bartender). Współpracowała z Vogue Home Japan oraz Wallpaper, a także większością polskich magazynów ilustrowanych. Przedmiotem jej zainteresowań jest interdyscyplinarność sztuk oraz działania w przestrzeni publicznej.
Mateusz Zegan
Producent, DJ, muzyk znany z Fair Weather Friends, Melancholia, spektaklu Horror Szał. Koordynator i producent projektów Instytucji Kultury – Katowice Miasto Ogrodów.
Paweł Walicki
Scenograf, reżyser filmów animowanych, animator, grafik. Absolwent ASP w Poznaniu i podyplomowej scenografii w krakowskiej ASP. Dyplom – scenografia do Jeziora łabędziego w Teatrze Wielkim w Warszawie obronił u prof. Andrzeja Kreutz Majewskiego. Reżyser i animator filmu Jak bóg Maior utracił tron wg przypowieści filozoficznych Leszka Kołakowskiego. W 2014 otrzymał Złotą Maskę za scenografię do spektaklu Bobiczek z Teatru Zagłębia w Sosnowcu w reż. Łukasza Kosa. Autor kilkudziesięciu scenografii teatralnych i filmowych w Polsce i za granicą. Animator pełnometrażowego filmu animowanego Zabij to i wyjedź z tego miasta w reż. Mariusza Wilczyńskiego, którego premiera odbyła się na festiwalu Berlinale.
Anna Steller
Tancerka, performerka i choreografka. Matka trójki. Absolwentka Slawistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Na scenie zaczęła występować w 1993 roku w Teatrze Dada von Bzdulow, z którym współpracuje do dziś. Od wielu lat tworzy spektakle taneczne, akcje performance oraz performance typu site specific. Współpracuje z wieloma choreografami, reżyserami, artystami wizualnymi m.in.: Krzysztof Leon Dziemaszkiewicz, Anna Królikiewicz, Anita Wach, Maciej Salamon, Ramona Nagabczyńska, Tomek Bazan, Nigel Charnock, Rebecca Lazier. Od 1993 roku tańczy w Gdańskim Teatrze Dada von Bzdulow. W 2005 roku współzałożyła zespół Good Girl Killer. Obecnie w zespole tworzy wraz z Magdą Jędrą. Jako performerka koncentruje się głównie na przejrzystości przekazu, na radykalnych rozwiązaniach artystycznych. Swoje prace prezentowała m.in. w Arts Station Foundation w Poznaniu, Maat Festiwal w Lublinie, Malta Festiwal w Poznaniu, L1 Contemporary Dance Festiwal w Budapeszcie, Body-Mind Warszawa, Heineken Open’er w Gdyni, Four Days w Pradze, Festival of naked form w Pradze.
Laureatka stypendiów i nagród, m.in.: Dance Web na festiwalu Tańca Impulstanz w Wiedniu, Stypendium Visegrad Fund, Nagrody specjalnej Marszałka Województwa Pomorskiego za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej oraz Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska dla Młodych Twórców za spektakl Good Girl Killer. W 2014 roku była stypendystką Alternatywnej Akademii Tanecznej przy Art Station Foundation w Poznaniu. Dwukrotnie otrzymała Stypendium Ministra Kultury.
Paweł Szymkowiak
Reżyser, operator, fotograf i kompozytor. Absolwent Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. Od 2010 realizuje materiały filmowe promujące działania teatrów zawodowych. Właściciel firmy Asy Przestworzy, w ramach której filmuje i montuje materiały audiowizualne dla firm, instytucji i osób prywatnych. Autor kilku teatralnych bajek dla dzieci oraz stworzonych na ich potrzeby piosenek. Prowadzi grupę filmową Gawlock Pictures. Weteran półkoloni Lato w teatrze jako współprowadzący grupę aktorsko-medialną. Współpracuje z instytucjami kultury w Polsce i nie tylko: Teatr Nowy w Zabrzu, Teatr Zagłębia w Sosnowcu, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego w Katowicach, Teatr Gry i Ludzie, Teatr Trip, Fundacja Szafa Gra, Fundacja Konsek Kultury, Teatr Tańca Rozbark, ArtEZ Bachelor of Dance (Holandia).
Paweł Płoskoń
Absolwent Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach na kierunku Jazz i Muzyka Estradowa, specjalność kompozycja i aranżacja.
Od pięciu lat zafascynowany instrumentem dawnym, jakim jest lira korbowa. Zainteresowanie to obejmuje grę na lirze, komponowanie z myślą o tym instrumencie oraz pedagogikę. Prowadził liczne warsztaty gry w Polsce. Od 2020 r. jako pierwszy w kraju uczy gry na lirze korbowej na uczelni wyższej – swojej Alma Mater.
Ponad to zajmuje się kompozycją chóralną oraz tworzeniem muzyki do różnych mediów.
