Zespół Teatru Zagłębia dokłada wszelkich starań, by mieszkańcy i mieszkanki naszego regionu czuli się zaproszeni do uczestniczenia w życiu instytucji – pragniemy wspólnie z Wami eksplorować tematy historii i kultury Zagłębia Dąbrowskiego oraz Górnego Śląska. Właśnie z tej potrzeby wyrósł projekt Zagłębie//Śląsk. Zajmujemy się w nim skomplikowanymi dziejami ziem znajdujących się w graniach województwa śląskiego. Zrealizowaliśmy słuchowisko „Sprawa! 1905 – Zagłębie – Śląsk – 1921”, w ramach współpracy z Teatrem Śląskim powstał spektakl „Nikaj” w reżyserii Roberta Talarczyka (premiera wrzesień 2021), ogłosiliśmy także konkurs „Nowe Utopie” na debiut teatralny na deskach naszej sceny (premiera listopad 2021). We współpracy z Zagłębiowską Mediateką oraz Uniwersytetami Śląskim i Jagiellońskim, odbyła się także konferencja naukowa „Strefy KON/TAKTU – Strefy KON/FLIKTU jako narzędzie rozpoznawania współczesnej rzeczywistości kulturowej. Podczas konferencji z różnych perspektyw przyglądaliśmy się tematowi pogranicza – w wymiarze lokalnym i globalnym, artystycznym i naukowym.
Fuzją działań artystycznych i naukowych okazała się nasza konferencja naukowa, organizowana przez Teatr Zagłębia wspólnie z Katedrą Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetem Śląskim oraz Zagłębiowską Mediateką (8-10 września 2021). Obradom towarzyszył bogaty program dodatkowy. Motywem przewodnim wydarzenia były STREFY KONTAKTU – idea przestrzeni, w której geograficznie i historycznie odległe ludy kontaktują się ze sobą i nawiązują relacje (M. L. Pratt). W dniach 8-10 września do Sosnowca zjechali się goście z całej Polski, by porozmawiać między innymi o śląsko-zagłębiowskich stosunkach teatralnych, niejednoznacznym statusie Ziem Odzyskanych oraz sztuce, która stwarza możliwość przepracowywania rozmaitych konfliktów. Spotkanie było otwarte dla słuchaczy i słuchaczek.
Efektem konferencji jest książka „Na styku. Performanse naturo-kulturowe w strefach kontaktu i konfliktu” pod redakcją Ewy Bal, Doroty Fox, Ewy Wąchockiej. Więcej o publikacji przeczytasz tutaj.
Strefy KON/TAKTU- STREFY KON/FLIKTU jako narzędzie rozpoznawania współczesnej rzeczywistości kulturowej.
Miejsce: Zagłębiowska Mediateka, ul. Kościelna 11, Sosnowiec, 8-10 IX 2021
8 września 2021
CZĘŚĆ OTWARTA
10.00 – 10.30 otwarcie konferencji
10.30 – 12.30 PANEL I: MAPOWANIE I DELIMITACJE, chair: Ewa Bal
Andrzej Gwóźdź, Uniwersytet Śląski: Przestrzenie kontaktów zmąconych: Górny Śląsk – Zagłębie Dąbrowskie i dwa Berliny.
Aleksandra Binicewicz, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu: Dolina Krzemowa: kontakt, konflikt, counter-mapping
Mirosława Pindór, Uniwersytet Śląski: Open Air Museum. Cieszyn. Český Tĕšín – muzeum dwóch brzegów
Ada Arendt, Uniwersytet Warszawski, Spacer po linii. Performowanie granic podczas prac komisji delimitacyjnych w epoce staropolskiej
12.30 – 14.00 Przerwa na lunch
14.00 – 15.30 PANEL II POWIDOKI GRANIC, chair: Ewa Wąchocka
Dorota Fox, Uniwersytet Śląski: W konflikcie czy w kontakcie? Śląsko-zagłębiowskie stosunki teatralne
Beata Popczyk-Szczęsna, Uniwersytet Śląski: Miejscowi i obcy. Performowanie stref kontaktu/stref konfliktu na scenie Teatru Zagłębia w Sosnowcu
Aneta Głowacka, Uniwersytet Śląski: Etnoobrazy Górnego Śląska na podstawie sztuk po śląsku.
CZĘŚĆ ZAMKNIĘTA
Program dodatkowy konferencji Strefy Kontaktu – Strefy Konfliktu
godz. 16.30-18.30 – spacer performatywny po Nekropolii Czterech Wyznań
Spacer po Nekropolii Czterech Wyznań, czyli sosnowieckim zespole cmentarzy: rzymskokatolickim, żydowskim, prawosławnym i ewangelickim, podczas którego uczestnicy konferencji będą mogli przekonać się o wielokulturowej społeczności dawnego Sosnowca oraz odkryć namacalne ślady tych postaci, które znalazły swoje drugie życie po życiu w spektaklach granych w Teatrze Zagłębia.
Prowadzący: Tomasz Grząślewicz i Paweł Ptak (sosnowieccy regionaliści)
godz. 19.00 – uroczysta kolacja w Pałacu Dietla
9 września 2021
CZĘŚĆ OTWARTA
9.00 – 10.30 PANEL III: EMERGENTNE TOŻSAMOŚCI, chair: Andrzej Gwóżdź
Agnieszka Matusiak, Uniwersytet Wrocławski: Posttraumatyczna narracja donbaska w kulturze ukraińskiej po 2013 roku jako strefa kontaktu/strefa konfliktu.
Agata Siwiak, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu: Kto jeśli nie Ty?
Spotkania Teatralne Bliscy Nieznajomi- Ukraina 2019-2020.
Agnieszka Karpiel, Uniwersytet Śląski: Samosioły, przewodnicy, turyści. Spotkania na skraju katastrofy
10.30 – 11.00 przerwa na kawę
11.00 – 12.30 PANEL IV: TEATR JAKO MEDIUM DEKOLONIZACJI, chair: Dorota Fox
Artur Duda, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu: Can subaltern Poles speak? O ambiwalencji teatru jako medium w niemieckim i polskim Toruniu w latach 1904-1944
Piotr Dobrowolski, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu: Performowanie historii. Narzędzia kulturowej kolonizacji i dekolonizacji zachodnich Ziem Odzyskanych
Agata Dąbrowska, Uniwersytet Łódzki: Teatr żydowski w Polsce jako strefa kontaktu i/lub konfliktu
12.30 – 14.00 przerwa na lunch
14.00 – 15.30 PANEL V: TOŻSAMOŚCI KONTAMINOWANE, chair: Agnieszka Matusiak
Ewa Bal, Uniwersytet Jagielloński: Praktyki relacyjnego poznania na Ruinach Europy Wschodniej
Sabina Sweta Sen-Podstawska, Uniwersytet Śląski: Osobiste kartografie: Odbudowywanie relacji między ziemią, ciałem i sobą we współczesnym tańcu indygennym w Kanadzie
Magdalena Hasiuk, Instytut Sztuki, Państwowa Akademia Nauk: Od kontaktu do convivo – praca teatralna Teatru Węgajty w Domu Pomocy Społecznej w Jonkowie (Warmia) w latach 2008-2021
CZĘŚĆ ZAMKNIĘTA
Program dodatkowy:
godz. 16.30-19.30, spacer szlakiem hałd: Ajska w Świętochłowicach oraz Góra Antonia w Rudzie Śląskiej
(przejazd na miejsce autokarem spod Teatru Zagłębia)
Hałdy – charakterystyczny element śląskiego krajobrazu., są z jednej strony dowodem antropogenicznych zmian na ziemi oraz eksploatacyjnej gospodarki jej zasobami, z drugiej – stanowią niejako rewers jej geologicznych warstw. Można je zatem uznać za medium między lokalnie usytuowaną teraźniejszością a przeszłością. Przytłaczające swoją wielkością, usypywane latami wzgórza z kopalnianych odpadów, kamieni, żwiru, piachu i resztek węgla, długo uważane były za zmorę górnośląskiego krajobrazu, kojarzonego z ciężkim przemysłem, szarością, obcością i ekologiczną katastrofą lub ruinami cywilizacji (skojarzenia wzmacnianie dodatkowo przez obrazy ze Śląskiej Trylogii Kazimierza Kutza czy kryminalne kino gatunkowe: Anna i Wampir (1982), Jestem mordercą (2016, 1998). Dzisiaj owe ruiny stają się terenem kształtowania się nowych ekosystemów technonaturokulturowych, przykładami siedlisk nowej fauny i flory, kulturowej transformacji i nowej użyteczności. Są więc tym samym idealnym wcieleniem stref kontaktu techno-naturo-kulturowego między tym co ludzkie i więcej niż ludzkie, których studium zajmiemy się podczas spaceru.
Prowadzące: Jessica Kufa i Agnieszka Karpiel (doktorantki w Instytucie Nauk o Kulturze UŚ)
10 września 2021
CZĘŚĆ OTWARTA
9.00 – 10.30 PANEL VI: WALKA I WSPÓŁPRACA W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ 1, chair: Agata Siwiak
Magdalena Borowska, Uniwersytet Warszawski: Pro-wspólnotowy potencjał afektywnego działania sztuki w strefach kon/taktu – kon/filktu.
Łucja Iwanczewska, Uniwersytet Jagielloński: Zażegnanie konfliktu – praktyki reparacyjne współczesnych sztuk performatywnych
Justyna Jaworska, Uniwersytet Warszawski: „Pieśni gniewu”. Zapowiedzi i echa Strajku Kobiet w najnowszym dramacie
10.30 – 11.00 przerwa na kawę
11.00 – 12.00 PANEL VII: WALKA I WSPÓŁPRACA W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ 2, chair: Mateusz Chaberski
Magdalena Gawin, Uniwersytet Warszawski: Agon i demokracja w mediach społecznościowych na przykładzie protestów po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku w sprawie aborcji
Arkadiusz Półtorak, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie: Seksualne kontakty i poróżnienia. Między „abstrakcyjnym seksem” i cancel culture
12.00 – 13.00 przerwa na lunch
13.00 – 15.00 PANEL VIII: SPOTKANIA WIĘCEJ NIŻ LUDZKIE, chair: Artur Duda
Mateusz Chaberski, Uniwersytet Jagielloński: Strefy tarcia. Nieuporządkowane spotkania więcej-niż-ludzkie na rubieżach antropocenu
Anna Celska, Uniwersytet Warszawski: Instytucja muzeum jako strefa kontaktu
Marta Olesik, Barbara Barysz, Instytut Studiów Politycznych PAN: Kobieto-królica: autoportrety Marii Lassnig jako animetafory
Olga Chrzan, Uniwersytet Śląski: Na styku tego co martwe z tym co żywe. Asamblażowe postaci w teatrze animacji Adama Walnego.
CZĘŚĆ ZAMKNIĘTA
Program dodatkowy:
Dla chętnych oprowadzanie po wystawie „REICHEROWIE Z SOSNOWCA. Dzieje rodziny kupiecko-przemysłowej”, prezentowanej w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamku Sieleckim w Sosnowcu. Wystawa przybliża historię silnie związanej z Sosnowcem rodziny kupiecko-przemysłowej pochodzenia żydowskiego. Ważnym aspektem wystawy będzie umiejscowienie rodu w szerszym kontekście historycznych przemian, w tym przypadku na tle powstającego miasta Sosnowca.
godz. 18.00 – premiera spektaklu „Nikaj” w reżyserii Roberta Talarczyka (Teatr Zagłębia)
Spektakl „Nikaj” według tekstu Zbigniewa Rokity powstaje na podstawie nominowanego do Nagrody Literackiej Nike reportażu „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”, 2020, Wydawnictwo Czarne. „Nikaj” będzie opowieścią o tożsamości budowanej z fragmentów pogmatwanej historii regionu.
Organizatorzy instytucjonalni: Teatr Zagłębia, Zagłębiowska Mediateka, współorganizatorzy instytucjonalni: Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego oraz Katedra Performatyki na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego
Organizator i pomysłodawca konferencji: dr hab. Ewa Bal, prof. UJ współpraca: Iwona Woźniak, (Dyrektor Teatru Zagłębia ), Agata Kędzia (Teatr Zagłębia w Sosnowcu)
Komitet naukowy konferencji: prof. dr hab. Ewa Wąchocka (UŚ), dr hab. Dorota Fox prof. UŚ, dr hab. Ewa Bal prof. UJ
Konferencja naukowa jest jednym z elementów projektu Zagłębie//Śląsk, realizowanego w sezonie teatralnym 2021/2022 i opartego o współpracę dwóch czołowych instytucji kultury regionów Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska, czyli Teatru Zagłębia z Sosnowca i Teatru Śląskiego z Katowic.
