Ponad 1000 osób wzięło udział w zakończonym na początku sierpnia projekcie Ślady Zagłębiowskich Żydów. Celem projektu było przywrócenie pamięci o losach Żydów mieszkających w Sosnowcu.
Teatr Zagłębia przez pół roku realizował działania w ramach cyklu „Ślady Zagłębiowskich Żydów”. Wśród nich znalazły się:
– 4 spacery historyczne,
– 4 wykłady,
– wystawa fotograficzna „Środula. Ślady pamięci”
– wystawa prac Ewy Kozery „Żółta ziemia”
– koncert Hałat Duo
– oraz osiem pokazów spektaklu „Środula. Krajobraz Mausa” w reżyserii Remigiusza Brzyka, w tym jedna rejestracja spektaklu z napisami w języku angielskim, zorganizowana dla zorganizowanej grupy z Izraela
W dwudziestoleciu międzywojennym społeczność żydowska stanowiła niemal jedną czwartą ogółu mieszkańców Sosnowca. Dzielnica Modrzejów, centrum miasta czy synagoga przy ulicy Dekerta były ważnymi miejscami dla społeczności żydowskiej, której losy brutalnie naznaczyła II Wojna Światowa. W 1942 roku ludność żydowską stłoczono na niewielkiej przestrzeni getta na Środuli, jednej z dzielnic Sosnowca. Samo getto istniało tylko dziesięć miesięcy nim zdecydowano o jego likwidacji i wywiezieniu przymusowych pracowników do obozów zagłady. Po getcie na Środuli nie został niemal żaden materialny ślad. Pozostały za to relacje świadków i dokumenty, z których wyłania się obraz tragicznej historii w Sosnowcu i Zagłębiu Dąbrowskim.
Chcąc przywrócić pamięć o losach sosnowieckich Żydów, przez ponad pół roku realizowaliśmy działania w ramach cyklu. Wśród nich znalazły się spacery historyczne, wykłady, wystawy, koncert oraz spektakle. Wydarzenia zgromadziły liczne grono zainteresowanych, których przybywało z każdą kolejną inicjatywą.
Spotkaniom wokół historii społeczności żydowskiej towarzyszyły pasjonujące rozmowy, niełatwe pytania i ciekawe dyskusje. Zebraliśmy wokół projektu prawdziwych miłośników lokalnej historii – prowadzących poszczególne wydarzenia, jak i osoby w nich uczestniczące.
Naszymi partnerami merytorycznymi byli Fundacja Brama Cukermana oraz I Like Zagłębie. Wspólnie odkryliśmy bogatą historię zagłębiowskich Żydów, a tym samym uczciliśmy rocznicę likwidacji gett w Sosnowcu i Będzinie, która przypada na początek sierpnia 2023 roku.
Dzięki działaniom w ramach cyklu przywróciliśmy pamięć o różnorodnej kulturze ludzi, którzy – gdyby nie tragiczne wydarzenia XX wieku – byliby obecnie naszymi sąsiadami.
Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w projekt i jego realizację! Cieszymy się, że nasz cykl spotkał się z tak dużym zainteresowaniem i pozytywnym odbiorem.
Serdecznie dziękujemy grantodawcy Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny za dofinansowanie cyklu „Ślady Zagłębiowskich Żydów”. Szczególne podziękowania kierujemy do Tomka Grząślewicza, który nie tylko poprowadził trzy wykłady oraz trzy spacery, ale też w znacznym stopniu pomógł w zaplanowaniu cyklu. Dziękujemy również Karolinie i Piotrowi Jakoweńko z Fundacji Brama Cukermana oraz instytucjom, które nas wspierały: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny, Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki (Jolanta Skorus, Małgorzata Klimek-Malinowska, Monika Kempara, Ewa Kozera), Biblioteka Miejska w Sosnowcu (Elwira Kabat-Georgijewa, Magdalena Boczkowska), Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sosnowcu (Dorota Szewczyk), Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny METIS Katowice (Tomasz Wojtasik), e-teatr.pl, TVP Katowice, Kurier Miejski, Radio Katowice, I Like Zagłębie, 41-200.pl oraz wszystkim pracownikom Teatru Zagłębia zaangażowanym w projekt.
Przypominamy, jakie wydarzenia odbyły się w ramach projektu:
Środula. Krajobraz Mausa
Pokaz rejestracji spektaklu – 3 sierpnia 2023
Będzin-Kamionka 80 lat po
Spacer – 30 lipca 2023
Prowadzenie: Piotr Jakoweńko
Tajemnice Starego Sosnowca
Spacer – 25 czerwca 2023
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz
Środula. Krajobraz Mausa
Spektakl – 14 czerwca
Reżyseria: Remigiusz Brzyk
Środula. Wczoraj i przedwczoraj
Spacer – 11 czerwca 2023
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz, Aleksander Blitek
Hałat Duo
Koncert – 14 maja, Teatr Zagłębia (górne foyer)
Występują: Aleksandra Hałat, Marcin Hałat
Centrala
Spacer – 14 maja 2023
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz
Niegaleria – otwarcie wystawy prac Ewy Kozery
Wernisaż wystawy – 24 kwietnia
Kurator: Małgorzata Malinowska-Klimek
Nie damy się wysiedlić
Wykład – 16 kwietnia Prowadzenie: Karolina Jakoweńko, Piotr Jakoweńko
Środula. Krajobraz Mausa
Spektakl – 25 i 26 marca
Reżyseria: Remigiusz Brzyk
Ocaleni
Wykład – 20 marca
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz
Środula. Krajobraz Mausa
Spektakl – 25 i 26 lutego
Reżyseria: Remigiusz Brzyk
Środula’43
Wykład – 20 lutego
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz
Ile Sosnowca jest w Mausie?
Wykład – 30 stycznia
Prowadzenie: Tomek Grząślewicz
Środula. Ślady pamięci
Wystawa fotografii – od 23 stycznia do 28 lutego, Zagłębiowska Mediateka
Kuratorzy: Magdalena Boczkowska, Paweł Ptak
Środula. Krajobraz Mausa
Spektakl – 7 i 8 stycznia
Reżyseria: Remigiusz Brzyk
Projekt „Ślady Zagłębiowskich Żydów” jest dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Patronat honorowy wydarzenia: Prezydent Miasta Sosnowiec, Muzeum Getta Warszawskiego
Partnerzy merytoryczni: Fundacja Brama Cukermana, I Like Zagłębie
Partnerzy projektu: Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sosnowcu, Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach, MBP Sosnowiec / Zagłębiowska Mediateka, Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki
Patronat medialny: e-teatr.pl, TVP Katowice, ilikezaglebie.pl, 41-200.pl, Kurier Miejski
Wsparcie medialne: Radio Katowice
